Świetne, bo ortogonalne

„Świetne ortogonalne podanie!”. Część komentatorów i komentujący to, co mówią, @rolixl zacierają ręce. Nie ma co się ociągać. Wczoraj ja, czyli @rolixl z Twittera, zostałem wywołany do tablicy przez @zzyzynski, czyli Żelisława Żyżyńskiego (każdy, kto chociaż trochę interesuje się sportem, przy tym nazwisku powinien wcisnąć „Follow”).

Komentować i pouczać łatwo, jeśli chociaż z grubsza ma się o czymś pojęcie. „Ortogonalne” – czy to podanie, czy cokolwiek innego – zaskoczyło mnie jak kiepskiego napastnika zwykłe podanie w polu karnym. Z radości, że nie muszę sam wymyślać tematu, sięgnąłem po słownik poprawnej polszczyzny. Przez chwilę pomyślałem, że ktoś zamienił mi książki. Znalazłem bowiem „ortodontę”, znalazłem „ortopedę”, lecz pomiędzy nimi nie było żadnego hasła.

Upewniłem się, że nic mi nie dolega, żaden lekarz mi niepotrzebny, a słownik jednak mój, i wyciągnąłem rękę po następną pozycję. Nawet nie zaglądałem do środka – słownik ortograficzny, choć tytuł nawet zbliżony, nic mi nie pomoże, bo gdzie w tym „ortogonalnym” czymś-tam można zrobić błąd ortograficzny? Literówkę najwyżej.

Na słownik wyrazów bliskoznacznych spojrzałem trochę nieufnie. Co tam trochę – w moim spojrzeniu ufności nie było nawet za grosz. Jeśli ten orto-przymiotnik miałby jakiegoś bliskoznacznego i nie daj Boże bliskobrzmiącego kuzyna, to wcześniej czy później usłyszymy o nim w telewizji.

W słowniku wyrazów obcych „ortogonalności” nie znalazłem pod żadną postacią, więc chyba pójdę z reklamacją do księgarni, a może nawet napiszę do wydawcy. Przecież nie może być tak, że obywatel siedzi przed telewizorem, telewizor coś do niego mówi, podobno po polsku, a tenże obywatel rozumie z tego co drugie słowo, a znaczenia tego drugiego co drugiego nawet nie ma gdzie sprawdzić.

Od czego słowniki niepolsko-polskie? – pomyślałem. Jeśli nie w angielsko-polskim, to gdzie... „Orthodox” jest, „Orthography” też, lecz pośrodku nic. To może bez tego „h”? – miało być sprytnie, a skończyło się jak zwykle.

Wielki słownik rosyjsko-polski – solidny, naprawdę „bolszoj”, bo dwutomowy, i to tylko w jedną stronę, wydany równo 30 lat temu – stoi sobie na końcu półki i od dawna nie wadzi nikomu. „Ortogonalny” nijak nie wygląda na rusycyzm, więc bez przekonania otworzyłem pierwszy tom na stronie 810. Powoli przeszedłem wzrokiem po słupku haseł (nie twierdzę, że przebiegłem, bo chociaż nie jest to już staro-cerkiewno-słowiański, to jednak „grażdanka” pozostaje obcym alfabetem) i – nie uwierzycie! (sam też nie od razu dałem wiarę) – jest! „Ortogonalnyj”, nie mam powodu wątpić, to termin matematyczny. Po polsku – „prostokątny”.

Nie powiem, że zmarnowałem pół dnia. Tak długo wcale to nie trwało, a poza tym – może nawet przede wszystkim – grzebanie w słownikach nigdy nie jest stratą czasu. Kiedy teraz usłyszę, że piłkarz A posłał do piłkarza B podanie ortogonalne (cudzysłów już zbędny, bo wyraz oswojony), to zapytam komentatora: – Dlaczego prostokątne? Czy nie chodziło ci (panu) raczej o prostopadłe?

„Pierpiendikularnoje” – gdyby ktoś pytał. Albo „perpendicular” – gdyby ktoś inny wolał jednak po angielsku. Równoległość – przepraszam: paralelność – możemy chyba sobie darować, bo o takim podaniu jeszcze nie słyszałem. Jeszcze?...